Table of Contents
Η ιστορία, σύμφωνα με τη φημισμένη ρήση, είναι καλή μαζί σου όταν τη γράφεις ο ίδιος. Ποιος έγραψε όμως την ιστορία του δραματικού Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών που πραγματοποιήθηκε στις 6 Ιουλίου 2015; Και για ποιον; Το ερώτημα δεν ανακύπτει επειδή ένας πολιτικός αρχηγός της εποχής, ο Αλέξης Τσίπρας, και ακόμα μία σήμερα, η Ζωή Κωνσταντοπούλου, ζήτησαν τη δημοσιοποίηση των πρακτικών. Αλλά επειδή, ανάμεσα στις αντιφατικές πολλές φορές πληροφορίες που συνοδεύουν την ιστορία του Συμβουλίου της 6ης Ιουλίου, δύο στοιχεία προκύπτουν με βεβαιότητα.
Το ένα είναι πως τα πολυσέλιδα πρακτικά, σε αντίθεση με εκείνα άλλων συμβουλίων του παρελθόντος, δεν συνοδεύονται από το ηχητικό τους αρχείο. Το δεύτερο, πως για πολλά χρόνια δεν φυλάσσονταν στο χρηματοκιβώτιο της Γενικής Γραμματείας της Προεδρίας αλλά σε ένα ντουλάπι στο γραφείο του Προέδρου. Τα δύο αυτά στοιχεία – οι δύο εξαιρέσεις στον κανόνα – επιβεβαιώνονται από ένα πλήθος πηγών με τις οποίες συνομίλησε «Το Βήμα».
Ολες ζήτησαν να διατηρηθεί η ανωνυμία τους, κάποιες από αυτές επισήμαναν ότι «όσα ειπώθηκαν στο Συμβούλιο δεν πρόκειται να αλλάξουν τα γεγονότα που όλοι ζήσαμε και όλοι ξέρουμε». Με άλλα λόγια, το πραγματικό μυστήριο των πρακτικών δεν βρίσκεται στο περιεχόμενό τους αλλά στην ιστορία τους. Δεν θα έκαναν κανέναν σοφότερο. Μπορεί όμως να έκανε κάποιους να φαίνονταν καλύτεροι…
- Διαβάστε το αφιέρωμα του Βήματος για το δημοψήφισμα του 2015 που δίχασε την Ελλάδα.
Τι ειπώθηκε πίσω από τις ερμητικά κλειστές πόρτες του Προεδρικού Μεγάρου στο δραματικό Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών υπό τον Προκόπη Παυλόπουλο την επόμενη ημέρα του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015, όταν κρίθηκε η τύχη της χώρας εντός της ευρωζώνης; Και ποια είναι η αλήθεια γύρω από τα πρακτικά της ιστορικής αυτής σύσκεψης, τη δημοσιοποίηση των οποίων ζήτησε προσφάτως ο Αλέξης Τσίπρας, γνωρίζοντας προφανώς την (αρνητική) απάντηση του ενοίκου της Ηρώδου Αττικού;
Η ιστορική στήλη του Βήματος στο inbox σου
Γίνε μέλος του καθημερινού newsletter που αποκαλύπτει όσα συμβαίνουν στο πολιτικό παρασκήνιο και απόκτησε πρόσβαση σε αποκλειστικό περιεχόμενο. ΕΓΓΡΑΦΗ
Και συγκεκριμένα: συντάχθηκαν πρακτικά και αν ναι πώς, στον βαθμό που έπειτα από πρόταση του τότε επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρου Θεοδωράκη, με την οποία συμφώνησαν και άλλοι, μεταξύ αυτών και ο κ. Παυλόπουλος, φέρονται να αποχώρησαν από την αίθουσα οι στενογράφοι, ή επέστρεψαν ύστερα από ένα 15λεπτο time out, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, συνεχίζοντας να κρατούν πρακτικά; Η υπόθεση αποκτά πλοκή μυστηρίου που αναμφισβήτητα θα ενθουσίαζε τους λάτρεις της ίντριγκας και του παρασκηνίου.
Τόσο από το αίτημα του κ. Τσίπρα όσο και από την απάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τασούλα προκύπτει ότι πρακτικά υπήρξαν, κάτι το οποίο προφανώς είναι σε θέση να γνωρίζει ο πρώην πρωθυπουργός και μοιραίος πρωταγωνιστής των συγκλονιστικών εξελίξεων που κλυδώνισαν Ελλάδα και ΕΕ, γι’ αυτό και τα ζήτησε.
«Τα διαλαμβανόμενα σε αυτό είναι απόρρητα, καθώς αφορούν σε σοβαρότατα εθνικά θέματα, γι’ αυτό και τα πρακτικά δεν κοινοποιούνται στους μετέχοντες του Συμβουλίου, αλλά παραμένουν στην Προεδρία της Δημοκρατίας» ήταν η απάντηση του Προεδρικού Μεγάρου, από την οποία επιβεβαιώνεται η ύπαρξη πρακτικών, τα οποία ουδέποτε δόθηκαν στους συμμετέχοντες. Τα πρακτικά των Συμβουλίων των Πολιτικών Αρχηγών δεν υπογράφονται από τους συμμετέχοντες καθώς δεν λαμβάνουν αντίγραφο προκειμένου να μειωθούν τα περιθώρια τυχόν διαρροών κατά το δοκούν. Εν ολίγοις, πρακτικά συντάσσονται μεν, δεν υπογράφονται δε και φυλάσσονται σε χρηματοκιβώτιο που βρίσκεται στο γραφείο του γενικού γραμματέα της Προεδρίας ως επτασφράγιστο μυστικό. Στο ίδιο χρηματοκιβώτιο βρίσκονται τα πρακτικά των συμβουλίων που είχαν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν. Ανυπόγραφα μεν, αλλά με ένα πολύτιμο τεκμήριο που πιστοποιεί την αυθεντικότητά τους: τα ηχητικά αρχεία των μαγνητοφωνημένων συνομιλίων που φυλάσσονται στο ίδιο μέρος.
Το προηγούμενο που επικαλέστηκε ο κ. Τσίπρας με τη δημοσιοποίηση των πρακτικών της συνεδρίασης της 13ης Μαΐου 2012 από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια δεν είναι το ίδιο: το Συμβούλιο εκείνο ήταν απόρροια της συνταγματικής πρόβλεψης (άρθρο 37, παρ. 3) που προβλέπει ότι αν ο κύκλος των διερευνητικών εντολών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δεν τελεσφορήσει, τότε εκείνος «καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής, επιδιώκει τον σχηματισμό κυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Βουλής για τη διενέργεια εκλογών». Συνεπώς, εδώ δεν είχαμε συνεδρίαση του άτυπου Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών για κρίσιμο εθνικό θέμα, όπως ήταν η συνεδρίαση της 6ης Ιουλίου 2015, «αλλά σύσκεψη εντελώς διαφορετικού οργάνου προβλεπόμενου στο Σύνταγμα, με θέμα τον σχηματισμό κυβέρνησης», όπως διευκρίνισε σε ανακοίνωσή της η Προεδρία. Συμπέρασμα: ποτέ δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα τα πρακτικά πλην του κοινού ανακοινωθέντος που εκδίδεται.
Πώς περιπλέκεται η υπόθεση
Το βέβαιο είναι πως εκτός από την έντυπη μορφή των πρακτικών όπου καταγράφονται οι τοποθετήσεις των συμμετεχόντων και οι διάλογοι με κάθε λεπτομέρεια υπάρχει και η ηχογραφημένη εκδοχή τους, η οποία, θεωρητικά, διατηρείται σε στικάκι. Και εδώ, σε ό,τι αφορά τα πρακτικά του δραματικού Συμβουλίου της 6ης Ιουλίου αρχίζει να περιπλέκεται η υπόθεση…
Το πλαίσιο του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών είχε προετοιμαστεί από το προηγούμενο βράδυ από τον κ. Παυλόπουλο, ο οποίος είχε επικοινωνία με τους πολιτικούς αρχηγούς. Παράλληλα βρισκόταν σε «ανοιχτή γραμμή» με τον γάλλο ομόλογό του Φρανσουά Ολάντ (και μέσω αυτού με την Ανγκελα Μέρκελ και τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ), καθησυχάζοντας τους δανειστές ότι θα υπάρξει κοινό ανακοινωθέν και άρα η ομόθυμη στάση των πολιτικών δυνάμεων (με εξαίρεση το ΚΚΕ) για παραμονή στο ευρώ.
Το Συμβούλιο ξεκίνησε στις 9 το πρωί σε κλίμα εξαιρετικά βαρύ, με τον κ. Τσίπρα εμφανώς προβληματισμένο και σίγουρα όχι με τον αέρα του νικητή. Μια επίδειξη βερμπαλισμού από τον συγκυβερνήτη του Πάνο Καμμένο, πρόεδρο των ΑΝΕΛ, του τύπου όσοι ήθελαν την Ελλάδα υπόδουλη πήραν την απάντησή τους από το 61,3% του ελληνικού λαού, ήταν αρκετή για να φανεί ότι «ο βασιλιάς ήταν γυμνός»: «Κοίταξε τον αρχηγό σου και θα καταλάβεις σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε…» φέρεται να τον προσγείωσε ο κ. Θεοδωράκης. Σύμφωνα με διηγήσεις συμμετεχόντων, ο κ. Τσίπρας είχε εμφανιστεί σε δυσχερή κατάσταση: «Ηταν ασταθής, σε μεγάλη αβεβαιότητα. Δυσκολευόταν να πάρει απόφαση, δεν μπορούσε να σηκώσει το βάρος των στιγμών» είχε πει πριν από χρόνια ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, ο οποίος μόλις είχε πάρει στα χέρια του το πηδάλιο της ΝΔ μετά την παραίτηση του Αντώνη Σαμαρά υπό το βάρος του συντριπτικού «Οχι».
Ο πρωθυπουργός βρισκόταν στο στόχαστρο: «Γιατί έκανες δημοψήφισμα; Πες μας τώρα πώς θα το καταπιείς το αποτέλεσμα!» του είχε πει ο κ. Μεϊμαράκης. Αλλά και ο επικεφαλής του Ποταμιού σε παλαιότερη ανάρτησή του είχε περιγράψει το βαρύ κλίμα: «Ο Τσίπρας, όχι και σε πολύ καλή κατάσταση, επαναλάμβανε τα γνωστά κλισέ. Ο Μεϊμαράκης τού έκανε επιθέσεις. Αυτός απαντούσε χωρίς όρεξη και χωρίς σιγουριά».
Τα «κλισέ» στα οποία αναφερόταν ο κ. Θεοδωράκης ήταν μια προσπάθεια του τότε πρωθυπουργού να ερμηνεύσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ως «Οχι» στην πρόταση Γιούνκερ (και όχι στο ευρώ) και ως εξουσιοδότηση για να φέρει μια καλύτερη συμφωνία. Εντονες ήταν και οι παρεμβάσεις της αείμνηστης Φώφης Γεννηματά, αλλά και του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα, ο οποίος ξάφνιαζε αργότερα δυσάρεστα τον κ. Τσίπρα δηλώνοντας ότι το ΚΚΕ δεν θα συνυπογράψει το κοινό ανακοινωθέν, αλλά σημείωνε πως όταν είσαι μέλος μιας συμμαχίας, έστω και μιας λυκοσυμμαχίας όπως η ΕΕ, δεν μπορείς να φεύγεις έτσι σε μια νύχτα…
«Να φύγουν οι πρακτικογράφοι»
Μέσα σε αυτό το προβληματικό κλίμα και ενώ η ώρα περνούσε, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τούς ενημερώνει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για πολλές συζητήσεις, καθώς ο Ολάντ περίμενε ενημέρωση ως τις 12 το μεσημέρι ότι υπήρχε συμφωνία των αρχηγών και ως τις 6 το απόγευμα το κοινό ανακοινωθέν για να ενημερώσει τους ευρωπαίους ηγέτες. Κάποιοι θυμούνται τον κ. Παυλόπουλο να ρωτάει τους αρχηγούς «έτσι θα πάμε, θα μείνουν στα πρακτικά οι προσωπικές επιθέσεις;».
Ο κ. Θεοδωράκης βλέποντας να κλιμακώνεται η ένταση, φέρεται να είπε στους παρισταμένους: «Αν θέλετε να πει ο καθένας τη δική του ιστορία ας το κάνουμε, αλλά η Ευρώπη περιμένει ένα ναι ή ένα όχι». Ηταν φανερό πως η συζήτηση δεν μπορούσε να συνεχιστεί έτσι. Ο κ. Θεοδωράκης πρότεινε να φύγουν οι πρακτικογράφοι. «Είμαστε σε κόκκινο συναγερμό. Να φύγουν οι πρακτικογράφοι και να μιλήσουμε καθαρά. Η χώρα καταρρέει» φέρεται να είπε. Ο κ. Μεϊμαράκης συμφώνησε, το ίδιο και ο κ. Τσίπρας, και ο Πρόεδρος ζήτησε από τους τέσσερις υπαλλήλους της στενογραφικής υπηρεσίας της Βουλής που κρατούσαν πρακτικά να αποχωρήσουν. «Κάποιοι σήμερα ισχυρίζονται ότι ναι μεν έφυγαν οι πρακτικογράφοι αλλά τα μαγνητόφωνα συνέχισαν να δουλεύουν. Οι πρακτικογράφοι – που κάνουν στενογραφία – έχουν και ένα μαγνητόφωνο για να επιβεβαιώσουν τα γραφόμενα. Λένε λοιπόν ότι άφησαν τα μαγνητόφωνα να γράφουν» είπε προσφάτως ο κ. Θεοδωράκης, σημειώνοντας: «Μακάρι να έχει συμβεί αυτό, για να μπορέσει ο ιστορικός του μέλλοντος να δει πώς ομονοήσαμε επτά άνθρωποι με διαφορετικές πεποιθήσεις για το συμφέρον της χώρας».
Ισως έτσι να εξηγείται το οξύμωρο: πώς γίνεται να έφυγαν οι πρακτικογράφοι από την αίθουσα και να υπάρχουν πρακτικά; Διότι πρακτικά υπάρχουν, και μάλιστα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις κάποιων, υπερβαίνουν τις 100 σελίδες. Τα παρέδωσε ο κ. Παυλόπουλος στη διάδοχό του Κατερίνα Σακελλαροπούλου, δείχνοντάς της το ντουλαπάκι στα δεξιά του προεδρικού γραφείου όπου φυλάσσονταν. Λέγεται ότι η Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε εντολή να παραδοθούν πάραυτα στον γενικό γραμματέα της Προεδρίας, για να πάρουν τη θέση τους στο χρηματοκιβώτιο που υπάρχει στο γραφείο του. Εκεί ακριβώς όπου θεσμικά φυλάσσονται τα πρακτικά των Συμβουλίων των Πολιτικών Αρχηγών.
Πρακτικά χωρίς ηχογραφημένη εκδοχή;
Υπάρχει όμως μία ακόμα λεπτομέρεια με σημασία: τα επίμαχα πρακτικά, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν συνοδεύονταν από το ηχογραφημένο υλικό, το οποίο ή χάθηκε στη διαδρομή ή δεν υπήρξε ποτέ, τουλάχιστον στην πλήρη μορφή του. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο που τηρείται, όταν ο Πρόεδρος δώσει εντολή να σταματήσει η τήρηση των πρακτικών, τότε τα μαγνητόφωνα κλείνουν. Πώς γίνεται όμως να υπάρχουν πρακτικά χωρίς την ηχογραφημένη εκδοχή τους;
Οι 100 και πλέον σελίδες πρακτικών αντιστοιχούν περίπου σε δύο ώρες συζήτησης. Το Συμβούλιο διήρκεσε τρεισήμισι ώρες. Στις 12.30 είχε ολοκληρωθεί. Στις 12.45 ο κ. Παυλόπουλος τηλεφώνησε στον πρόεδρο Ολάντ για να τον ενημερώσει. Αρα προκύπτει ένα κενό περίπου μιάμισης ώρας στην τήρηση πρακτικών, το οποίο μπορεί και να εξηγείται από τις διαρκείς διακοπές και τα διαλείμματα για διαβουλεύσεις που μεσολάβησαν στην ταραχώδη συνεδρίαση. Οπως στις 12.00, όταν στο Προεδρικό Μέγαρο «μπούκαρε» ο τότε υπουργός Παναγιώτης Λαφαζάνης λέγοντας ότι ο Πρωθυπουργός πρέπει να επικοινωνήσει αμέσως με τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ο κ. Παυλόπουλος προθυμοποιήθηκε να διακόψει τη συνεδρίαση για να μιλήσει ο κ. Τσίπρας με τον ρώσο πρόεδρο. Κάποιοι άκουσαν τον κ. Λαφαζάνη να του λέει πως «δεν θα αφήσω να αλλάξεις το «Οχι» του δημοψηφίσματος…». Το τηλεφώνημα έγινε από το γραφείο του τότε γενικού γραμματέα Γεωργίου Γεννηματά. Ο Πούτιν θα ξεκαθαρίσει πως δεν υπήρχε προοπτική χρηματοδότησης της Ελλάδας εκ μέρους της Ρωσίας. Αντιθέτως, τον προέτρεψε να αποδεχθεί τις προτάσεις των Ευρωπαίων, λέγοντας πως ο ίδιος θα μεσολαβήσει στη Μέρκελ, όπως ενημέρωσε τους αρχηγούς ο κ. Τσίπρας επιστρέφοντας στην αίθουσα (την ίδια ημέρα αργότερα υπήρξε άλλο ένα τηλεφώνημα, αυτή τη φορά του Πούτιν προς τον Ολάντ, στο οποίο φέρεται να ενημέρωνε τον γάλλο ομόλογό του ότι η Ελλάδα είχε ζητήσει από τη Ρωσία να τυπώσει δραχμές…).
Συμπερασματικά, στην πρώτη φάση της σύσκεψης τηρήθηκαν κανονικά πρακτικά, μέχρι τη στιγμή που λόγω της τροπής της συζήτησης αποφασίστηκε να αποχωρήσουν οι στενογράφοι. Από κει και πέρα ενδέχεται να τηρήθηκαν πρακτικά κατά διαστήματα, εφόσον επέστρεψαν οι στενογράφοι, τηρώντας όπου τους ζητούνταν το off the record. Κάποιοι διερωτώνται ποιος/ποιοι ανέλαβε/αν να «χτενίσουν» το αποσπασματικό υλικό των πρακτικών και γιατί δεν υπάρχει το ηχητικό αρχείο, όπως και γιατί τα πρακτικά δεν βρίσκονταν στο χρηματοκιβώτιο της Γενικής Γραμματείας της Προεδρίας.
Οπως και να έχει, κάποια πρακτικά τηρήθηκαν και υπάρχουν στην Προεδρία (έστω και χωρίς το απολεσθέν ηχητικό). Χωρίς όμως το βασικό τεκμήριο που θα πιστοποιούσε την αυθεντικότητά τους. Είναι γνήσια ή προϊόν κοπτοραπτικής; Είχε πάντως ακουστεί στο παρελθόν ότι ο κ. Τσίπρας είχε αναζητήσει τα πρακτικά και ανεπισήμως.
Επίσημο αίτημα να δοθούν τα πρακτικά στη δημοσιότητα είχε υποβάλει και η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας Ζωή Κωνσταντοπούλου τον Αύγουστο του 2014, αλλά έλαβε την ίδια αρνητική απάντηση από την Κατερίνα Σακελλαροπούλου. «Συνάγεται», ανέφερε μεταξύ άλλων στην απάντησή της η τέως Πρόεδρος, «ότι οι συνομιλίες αυτές είναι κατ’ αρχήν απόρρητες». Είναι και πραγματικές;
Πηγή: To Vima
