Table of Contents
Κοινή είναι η πεποίθηση σε αναλυτές και οικονομολόγους ότι η Ελλάδα στα μετα-πανδημικά χρόνια μπορεί να αποδοθεί με δύο σχεδόν ταυτόσημες «παγωμένες» εικόνες. Από το 2021 και εντεύθεν οικονομία και πολιτική παράγουν σχεδόν κοινά αποτελέσματα, με ελάχιστες κατ’ έτος διαφοροποιήσεις, χωρίς εξάρσεις, χωρίς σοβαρές αλλαγές. Ούτε άλματα ούτε βυθίσεις. Η ελληνική οικονομία εξελίσσεται κινούμενη στο ίδιο μοτίβο και η πολιτική της κατάσταση μένει το ίδιο αμετάβλητη, χωρίς εκπλήξεις και χωρίς εμφανώς τουλάχιστον ξεχωριστές διεργασίες, ικανές να μεταβάλουν δραματικά το πολιτικό περιβάλλον.
Τα δημόσια οικονομικά φαντάζουν απολύτως σταθεροποιημένα, οριζόμενα σε μέγιστο βαθμό από τα ισχυρά πρωτογενή πλεονάσματα των προϋπολογισμών, που εξασφαλίζονται από την ανύψωση των φορολογικών εσόδων, πολύ πάνω και από αυτές ακόμη τις κυβερνητικές προβλέψεις. Η ανασφάλεια των κυβερνώντων έφθασε το 2024 να αποδώσει πρωτογενή πλεονάσματα υψηλότερα των 11 δισ. ευρώ, την ώρα που ο προϋπολογισμός στόχευε σε 5 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, το ίδιο ισχυρά αποτελέσματα αναμένονται και από τη φετινή δημοσιονομική διαχείριση, αφαιρώντας προφανώς κρίσιμους πόρους από την ανάπτυξη. Οι ρυθμοί ανάπτυξης, ευθέως επηρεαζόμενοι από τη διαρκή πίεση που ασκούν τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, υπερβαίνουν μεν τον μέσο κοινοτικό όρο, αλλά υπολείπονται των αναγκών της οικονομίας.
Οι ρυθμοί ανάπτυξης
Τα προσδοκώμενα μετα-πανδημικά άλματα προόδου δεν ήλθαν ποτέ, αν εξαιρέσει κανείς την ξεχωριστή επίδοση του 8,4% το 2021. Αυτή δεν επαναλήφθηκε και έκτοτε οι ρυθμοί ανάπτυξης κινούνται στην περιοχή του 2,5%, με τάσεις υποχώρησης φέτος στην περιοχή του 2% ή και κάτω από αυτό, σύμφωνα με τις τελευταίες προγνώσεις της Τράπεζας της Ελλάδος.
Στην ελληνική εκδοχή, η πολυαναμενόμενη μετά τη λήξη της μεγάλης οικονομικής κρίσης εκτίναξη του ελατηρίου δεν επιβεβαιώθηκε. Η αλήθεια είναι ότι τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια καταγράφηκε κάποια ενίσχυση των επενδύσεων και των εξαγωγών, αλλά δεν ήταν αρκετή να δημιουργήσει περιβάλλον ισχυρής ανάπτυξης και κατ’ επέκταση συνθήκες ισχυρής εισοδηματικής ενίσχυσης. Αντιθέτως, με την επικράτηση σωρευτικής πληθωριστικής πίεσης μετά την πανδημία, οι κερδοφορίες των επιχειρήσεων αυξήθηκαν, οι μισθοί δεν αυξήθηκαν αναλόγως και οι εισπράξεις φόρων επίσης ενισχύθηκαν, με αποτέλεσμα οι ανισότητες να διευρυνθούν. Το ιδεολόγημα της δημιουργίας νέου πλούτου και ανακατανομής αυτού μέσω της αγοράς δεν λειτούργησε εδώ για πολλούς και διάφορους λόγους. Τα κέρδη εμφανώς ενισχύθηκαν και η θέση των επιχειρήσεων βελτιώθηκε, ωστόσο οι διανομές στο κοινωνικό σώμα ήταν περιορισμένες και οι επενδύσεις επίσης δεν ήταν ανάλογες.
Κατά βάση οι ιδιωτικές επενδύσεις στην Ελλάδα, εγχώριες και ξένες, είναι μονοσήμαντες. Κατευθύνονται κυρίως στην τουριστική ζώνη και σε εκείνη των ακινήτων και λιγότερο στη βιομηχανική, την ενεργειακή, την αγροτική και των νέων τεχνολογιών. Σχεδόν το 40% αυτών κατευθύνεται στον τουρισμό, στα ξενοδοχεία, στα ακίνητα, οικιστικά και εμπορικά, όπως και στα προοριζόμενα για βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Μεγάλη επιρροή
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι, παρά την αύξησή τους από το 2021 και εντεύθεν, το 2024 αποτελούσαν μόλις το 65% των ιδιωτικών επενδύσεων του 2007. Οσο, δε, περνούν τα χρόνια αυξάνονται ολοένα και περισσότερο ο ρόλος και η επιρροή του τουρισμού στις ελληνικές οικονομικές υποθέσεις. Η χώρα και η οικονομία της σταθερά τα τελευταία χρόνια μετατρέπονται σε μια απέραντη ζώνη ξένων επισκεπτών, ξεπερνώντας τα ευχολόγια και τις κατά καιρούς πολιτικές προτροπές για αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου. Κακά τα ψέματα, ο τουρισμός είναι ο μόνος κλάδος που εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς στην Ελλάδα.
Η χώρα μας έφθασε να φιλοξενεί κατ’ έτος περίπου 40 εκατομμύρια τουρίστες. Ο πληθυσμός της χώρας τετραπλασιάζεται από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο και η επίδραση αυτού του γεγονότος και μόνο επηρεάζει όλα τα πεδία οικονομικής δραστηριότητας, από την κατανάλωση και τα εισοδήματα μέχρι και τις επενδύσεις. Πρόκειται δε για τάση ενισχυόμενη, που ορίζει σχεδόν τα πάντα. Και βεβαίως πολλαπλασιάζει την εξάρτηση της χώρας από εξωγενείς παράγοντες και εξελίξεις που δεν είναι εσωτερικά ελεγχόμενες. Ενδεχόμενη π.χ. κρίση στην Ευρώπη, τυχόν επικράτηση ύφεσης ή υποχώρηση των οικονομικών συνθηκών στη Γηραιά Ηπειρο μπορούν να μεταβάλουν δραματικά τις ελληνικές οικονομικές εξελίξεις, ακριβώς λόγω της μεγάλης επιρροής του τουριστικού ρεύματος στην ελληνική οικονομία.
Η κατανάλωση
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι και η διατηρούμενη υψηλή κατανάλωση στη χώρα μας είναι συνδεδεμένη με τον τουρισμό. Η κατανάλωση συμμετέχει σχεδόν στο 70% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος και το ύψος της επηρεάζεται ευθέως πλέον από τον αριθμό των επισκεπτών. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι έχουν αλλάξει και τα ποσοτικά στοιχεία της κατανάλωσης. Οι οικονομολόγοι παρατηρούν ότι στο τρίτο τρίμηνο, μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου, η κατανάλωση επαυξάνεται σημαντικά και πλέον δεν είναι η εορταστική αγορά που ορίζει το μέγεθός της, παρά η αμιγώς τουριστική περίοδος.
Καταλήγουν δε στο συμπέρασμα ότι το μοτίβο της ελληνικής οικονομίας τείνει για γίνει τουριστικό. Με άλλα λόγια, η «παγωμένη εικόνα» τουλάχιστον των τελευταίων τεσσάρων ετών παραπέμπει σε μια οικονομία σχετικά μέτριων επιδόσεων, προσανατολισμένη κυρίως στον τουρισμό και στις επενδύσεις επί των ακινήτων και μαζί ευάλωτη, καθώς παραμένει εξαρτημένη σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικές συνθήκες και παράγοντες που δεν ελέγχονται εγχωρίως.
Πολιτικές συνθήκες
Για τους αναλυτές, αυτή ακριβώς η διαμορφούμενη ιδιόμορφη οικονομική συνθήκη επιδρά και στις πολιτικές συνθήκες, από τις οποίες ορίζεται η επίσης «παγωμένη εικόνα» της πολιτικής. Στα μετα-πανδημικά χρόνια οι μεγάλες προσδοκίες υποχώρησαν σταδιακά, η κυβέρνηση από τις ευρωεκλογές και εντεύθεν εισήλθε σε περίοδο παρατεταμένης φθοράς, χωρίς όμως η κατακερματισμένη αντιπολίτευση να είναι σε θέση να διαμορφώσει αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση, ικανή να διεκδικήσει με αξιώσεις την εξουσία από τη Νέα Δημοκρατία του κ. Μητσοτάκη. Αν διατηρηθεί στον χρόνο αυτή η «παγωμένη εικόνα» και οι συσχετισμοί παραμείνουν αμετάβλητοι, το πολιτικό πρόβλημα θα αναδειχθεί και θα έλθει να προσθέσει βάρη στη μετρίως εξελισσόμενη οικονομία.
Ο Πρωθυπουργός με τις εξαγγελίες του στη Θεσσαλονίκη επιχείρησε να μεταβάλει τις συνθήκες.
Επέλεξε να βάλει όλα τα λεφτά στη μείωση των φορολογικών συντελεστών με ξεχωριστές πρόνοιες για τις οικογένειες με παιδιά και τους νέους μέχρι 30 ετών, ελπίζοντας να αναγεννήσει τις προσδοκίες τουλάχιστον στη δυναμική ζώνη της μεσαίας τάξης, η οποία θεωρείται αρκούντως επιδραστική στο σύνολο της κοινωνίας. Ωστόσο τα πρώτα στοιχεία από τις φθινοπωρινές έρευνες των διαθέσεων της κοινής γνώμης δεν δείχνουν μεγάλο ενθουσιασμό. Η «παγωμένη εικόνα πολιτικής» φαίνεται να συντονίζεται με την αντίστοιχη της τουριστικοποιημένης οικονομίας, των μέτριων και ευάλωτων επιδόσεων.
ΠΗΓΗ: ToVima.gr
Δείτε το πλήρες άρθρο εδώ.
