Table of Contents
Πόσο διαφορετική και κυρίως ανθρώπινη θα ήταν η καθημερινότητά όλων όσοι ζουν σε μεγαλουπόλεις αν είχαν τη δυνατότητα να μεταβαίνουν στις δουλειές τους εντός 15λέπτου; Να πηγαίνουν με τα πόδια, το ποδήλατο, το πατίνι, στην εργασία τους, στο σχολείο του παιδιού, στην αγορά, στο πάρκο, στην παιδική χαρά; Να μη χρειάζονταν να σπαταλούν περισσότερα από 15 λεπτά του πολύτιμου χρόνου τους στους δρόμους, για τα βασικά, τα καθημερινά;
Ο θεμέλιος λίθος μπήκε στο Παρίσι
Παρά τις όποιες αντιδράσεις συνάντησε, από μέρος των πολιτών, η πρόταση της «Πόλης των 15 λεπτών» όταν ακούστηκε πρώτη φορά από τον πρώην δήμαρχο Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη, το όχι και τόσο μακρινό 2021 – πέντε χρόνια μετά την παρουσίασή του από τον εμπνευστή του, τον Γαλλοκολομβιανό ερευνητή, Κάρλος Μορένο, στη σημερινή δήμαρχο του Παρισιού, Αν Ινταλγκό, η οποία βάσισε σε αυτό την προεκλογική της εκστρατεία – σήμερα πολλοί το προσμένουν με ανακούφιση, θέλοντας να απαλλαγούν από το συνεχές άγχος της κίνησης και της αναζήτησης θέσης στάθμευσης. Ανάλογες αντιδράσεις είχε αντιμετωπίσει τον πρώτο καιρό και η δήμαρχος Παρισιού, αφού η υλοποίηση του σχεδίου απαιτούσε, μεταξύ άλλων, τη διάθεση περισσότερου χώρου στα ποδήλατα εις βάρος των οχημάτων.
Το πρωτοποριακό αυτό σχέδιο συμπεριέλαβαν στις προεκλογικές τους εκστρατείες τόσο ο κ. Μπακογιάννης, όσο και ο σημερινός δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, ο οποίος έκανε ήδη, στις αρχές της εβδομάδας, το πρώτο βήμα, συζητώντας με κατοίκους της Κυψέλης προβλήματα και προτάσεις για τη σωστή υλοποίησή του. Συναντήσεις με κατοίκους άλλων περιοχών του Δήμου έχουν προγραμματιστεί για το φθινόπωρο. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι πρώτες παρεμβάσεις, όπως βελτίωση των πεζοδρομίων κλπ., θα ξεκινήσουν από τον ερχόμενο χειμώνα, ενώ άλλες πολυπλοκότερες που προϋποθέτουν διενέργεια τεχνικών και, πιθανότατα, κυκλοφοριακών μελετών, μετατίθενται για το προσεχές έτος.
Εν μέσω της κλιματικής κρίσης, η οποία έχει επιδεινώσει τις συνθήκες διαβίωσης στα κέντρα των πόλεων, και με δεδομένο τον ευρωπαϊκό στόχο κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, ο επανασχεδιασμός των αστικών κέντρων κάτω από μία καθαρά ανθρωποκεντρική σκοπιά, κρίνεται αναγκαίος.
Η ιδέα συνελήφθη το 2010 από τον μαθηματικό Κάρλος Μορένο και παρουσιάστηκε μετά την COP21, τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2015 που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι.
Οι πόλεις που υιοθέτησαν το γαλλικό μοντέλο
Παρά τις αρχικές αντιδράσεις, αρκετές πόλεις υιοθέτησαν, μετά το Παρίσι, την «Πόλη των 15 λεπτών» ή ανάλογα μοντέλα. Ανάμεσά τους, η Βαρκελώνη, η Ουτρέχτη, η Σαγκάη, η Μελβούρνη και η Αθήνα. Στη Σαγκάη, για παράδειγμα, δημιουργούνται οι «15λεπτοι Κύκλοι Ζωής» ώστε να καλύπτονται επαρκώς οι περισσότερες ανάγκες των πολιτών, η Μελβούρνη έχει συμπεριλάβει στο πλάνο της μέχρι το 2050 την ιδέα του «Living Locally» με τις «Γειτονιές των 20λέπτων», ενώ η Αθήνα προχωρά με την «Ανοιχτή Γειτονιά 15 λεπτών». Όλα τα μοντέλα έχουν την ίδια αφετηρία και τους ίδιους στόχους: να «φρενάρουν» την κλιματική αλλαγή, να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των πολιτών και να συσφίξουν τις ανθρώπινες σχέσεις σε επίπεδο γειτονιάς, στηρίζοντας παράλληλα την τοπική αγορά.
Τι είναι η «Ανοιχτή Γειτονιά 15 λεπτών»
Είναι μια γειτονιά στην οποία ενθαρρύνεται το περπάτημα και η μετακίνηση με ήπια και φιλικά μέσα, συνδέοντας τα σημεία κοινωνικής και καθημερινής ζωής, όπως πάρκα, σχολεία, σταθμούς δημόσιας συγκοινωνίας, χώρους πολιτισμού και ψυχαγωγίας, Δημοτικά Ιατρεία, ΚΕΠ, κ.α., με περιπατητικές ή ποδηλατικές διαδρομές 15 λεπτών. Δημιουργούνται έτσι, διαδρομές φιλικές για τους πεζούς και τα εμποδιζόμενα άτομα, ώστε να πηγαίνουν στα βασικά σημεία ενδιαφέροντος αποφεύγοντας τη χρήση του ΙΧ, που επιβαρύνει το κυκλοφοριακό της πόλης και υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής.
Ακολουθεί η «Πόλη του 1 λεπτού;»
Εργαζόμενοι στο ίδιο πνεύμα, οι Σουηδοί προχωρούν με τις «Πόλεις του 1 λεπτού» – ένα μοναδικό πιλοτικό έργο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο επίπεδο κάθε δρόμου των πόλεων. Αυτό επιτυγχάνεται με τον επανασχεδιασμό των λειτουργιών που εκτελούνται στους δρόμους, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση των πολιτών από τα οχήματα και να αυξηθεί η χρήση ποδηλάτων, πατινιών, κλπ. Επίσης, αξιοποιούνται οι ελεύθεροι χώροι μπροστά από τα σπίτια για κοινοτικές και άλλες δραστηριότητες, καθώς και για την επέκταση των χώρων πρασίνου.
Αυτό το έργο θα συμβάλει στον στόχο της Σουηδίας για ουδετερότητα άνθρακα έως το 2045, ο οποίος προβλέπεται από τη σουηδική νομοθεσία.
Οι δημιουργοί του σουηδικού μοντέλου εμπνεύστηκαν από τις «Πόλεις των 15 λεπτών». Σε αντίθεση με το γαλλικό σχέδιο, το οποίο επιδιώκει να καταστήσει κάθε γειτονιά αυτάρκη, έτσι ώστε όλοι να μπορούν να καλύπτουν τις καθημερινές τους ανάγκες περπατώντας ή κάνοντας ποδήλατο για όχι περισσότερο από 15 λεπτά, οι σουηδικές «Πόλεις του 1 λεπτού» επιδιώκουν να αλλάξουν την κοινή αντίληψη για τον δρόμο. Δηλαδή από χώρο που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για οδήγηση και στάθμευση, θέλουν να τον καταστήσουν ζωτική περιοχή που αποτελεί προέκταση της καθημερινής ζωής των οικογενειών που ζουν σε αυτόν. Αυτό το κάνουν αντικαθιστώντας ορισμένες θέσεις στάθμευσης με μονάδες, κατασκευασμένες από ξύλο πεύκου, που θα διαμορφώνονται ανάλογα με τις ανάγκες των κατοίκων και θα χρησιμοποιούνται είτε ως παγκάκια, είτε ως σημεία φόρτισης και στάθμευσης ηλεκτρικών ποδηλάτων, κλπ.
Η «Γειτονιά» της Αθήνας ξεκινά από την Κυψέλη
Τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να έχει άμεση πρόσβαση σε 15 λεπτά, με τα πόδια ή το ποδήλατο, στα θεμελιώδη, θέλει να δώσει ο δήμαρχος Αθηναίων. Η αρχή του σχεδίου, που θα αλλάξει τη φιλοσοφία ολόκληρης της πόλης, γίνεται στην Κυψέλη.
Στη Δημοτική Αγορά της περιοχής συγκεντρώθηκαν προ ημερών κάτοικοι για να βάλουν τα θεμέλια για τη δημιουργία μίας γειτονιάς πιο προσβάσιμης, πράσινης και φιλικής. Κατέθεσαν τις προτάσεις τους για τη διασύνδεση των σημείων ενδιαφέροντός τους, ανέδειξαν τους προβληματισμούς τους και σχεδίασαν τις βέλτιστες διαδρομές πάνω σε χάρτες με όλα τα σχετικά δεδομένα.
«“Η Ανοιχτή Γειτονιά 15 λεπτών” είναι στοίχημα»
«Ξεκινήσαμε από την 6η Δημοτική Κοινότητα και θα πάμε σε κάθε κοινότητα να σχεδιάσουμε μαζί, πώς θέλουμε να είναι η γειτονιά μας. Στόχος μας, είναι κάθε πολίτης να μπορεί να έχει άμεση πρόσβαση σε 15 λεπτά, με τα πόδια ή το ποδήλατο, στα θεμελιώδη: σχολείο, πρωτοβάθμια δομή υγείας, πράσινο, πάρκο. “Η Ανοιχτή Γειτονιά 15 λεπτών” είναι ένα στοίχημα που θα το κερδίσουμε όλοι μαζί», δήλωσε ο κ. Δούκας.
Δίνοντας έμφαση στον πολεοδομικό σχεδιασμό της 6ης Δημοτικής Κοινότητας, η αντιδήμαρχος Αστικής Αναζωογόνησης και Ανθεκτικότητας, Μάρω Ευαγγελίδου, έθεσε το περίγραμμα και το όραμα της δράσης. «Οι πολίτες είχαν την ευκαιρία να εκφράσουν τις προτεραιότητές τους για τη γειτονιά τους, ως προς τις μετακινήσεις. Ποιες είναι οι κύριες διαδρομές που θέλουμε να βελτιώσουμε, ώστε να συνδέσουμε με άνετο και ευχάριστο περπάτημα τα σημεία καθημερινών δραστηριοτήτων με διαδρομές βιώσιμης κινητικότητας, ήπιων μορφών μετακίνησης, συμπερίληψης και προσβασιμότητας. Στόχος μας, είναι να αναδείξουμε τον χαρακτήρα των γειτονιών μας, ως τόπους κοινωνικής ζωής, φιλικές σε όλους, περιορίζοντας την καθημερινή χρήση του ΙΧ», ανέφερε.
Οι κάτοικοι της 6ης Δημοτικής Κοινότητας μέσα από μια διαδραστική διαδικασία μετέφεραν την άποψή τους. Χρησιμοποιώντας, αρχικώς, τα κινητά τους, συμπλήρωσαν ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο. Όλες οι απαντήσεις εμφανίζονταν σε πραγματικό χρόνο στις οθόνες που βρίσκονταν στον χώρο. Όσοι είχαν δυσκολία στη χρήση του ψηφιακού εργαλείου, είχαν και την ευκαιρία να συμπληρώσουν σε χαρτί τις απαντήσεις τους και να αναδείξουν τις δικές τους διαδρομές.
Στη συνέχεια, δουλεύοντας σε ομάδες, πρότειναν πάνω στον χάρτη της γειτονιάς τους τις διαδρομές, που είναι σημαντικές για την καθημερινότητά τους, καθώς και παρεμβάσεις που, κατά προτεραιότητα, θα ήθελαν να υλοποιούνται στη συνοικία τους. Ανέδειξαν τους προβληματισμούς, αλλά και τις ευκαιρίες που υπάρχουν, να δημιουργηθούν διαδρομές ήπιων, ασφαλών και προσβάσιμων μετακινήσεων.
Το εργαστήριο έκλεισε συγκεντρώνοντας πλήθος δεδομένων, απόψεων και ιδεών, ενώ η πλατφόρμα συμμετοχής και σχεδιασμού (https://platform.participatorylab.org/enroll/category/geitonies15) θα παραμείνει ανοικτή, για όσους δεν κατάφεραν να παρευρεθούν, ως τις 15 Σεπτεμβρίου.
Τα αποτελέσματα θα ομαδοποιηθούν, θα ταξινομηθούν και θα παραχθεί το απαραίτητο υλικό επιλογών των ζωνών – διαδρομών προτεραιότητας, ώστε να προχωρήσουν, τόσο άμεσα μέτρα όσο και -μετά από συγκεκριμένες μελέτες- οι πολεοδομικές και κυκλοφοριακές παρεμβάσεις και η «Ανοιχτή Γειτονιά 15 λεπτών» να γίνει πράξη. Την υποστήριξη του Δήμου για την υλοποίηση του συμμετοχικού εργαστηρίου ανέλαβε η συνεργατική – διεπιστημονική ομάδα σχεδιασμού «Common Space».
Τι ζητούν οι κάτοικοι
Στη βελτίωση της κατάστασης των πεζοδρομίων, ώστε να είναι προσβάσιμα σε όλους, και στη χάραξη «πράσινων» διαδρομών στο κέντρο της Αθήνας, εστίασαν οι κάτοικοι που συμμετείχαν στη συζήτηση στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης.
Σύμφωνα με την Σοφία Τσάδαρη, υπεύθυνη των εργαστηρίων που διενεργούνται σε περιοχές της Αθήνας, ο κόσμος θεωρεί την πόλη δύσβατη. «Επισήμαναν τα σημεία όπου έχουν δυσκολίες πρόσβασης και αναφέρθηκαν στις διαδρομές που κάνουν καθημερινά, κυρίως από την κατοικία τους προς τη δημόσια συγκοινωνία. Επίσης, πρότειναν τη σύνδεση των χώρων πρασίνου. Για παράδειγμα αναφέρθηκαν στα Τουρκοβούνια και πώς αυτά μπορούν να συνδεθούν με το Πεδίον του Άρεως, ώστε να δημιουργηθούν διαδρομές με συνέχεια».
ΠΗΓΗ: To Vima
Δείτε το πλήρες άρθρο εδώ.
