Table of Contents
Ήταν ακριβώς πριν δέκα χρόνια, αρχές Ιουλίου του 2015, όταν η απόφαση της τότε κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Αλέξη Τσίπρα να διεξάγει δημοψήφισμα σχετικά με την προτεινόμενη συμφωνία από τους δανειστές της, έστρεψε όλα τα φώτα της δημοσιότητας στη χώρα μας.
Εν μέσω capital controls και βαθύτατου διχαστικού κλίματος, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τα μέσα ενημέρωσης προσπαθούσαν να αποκρυπτογραφήσουν τι συμβαίνει στην Ελλάδα, με την ανησυχία για την πιθανή αποχώρηση ενός κράτος-μέλους από την ΕΕ να είναι μεγαλύτερη από ποτέ μέχρι τότε.
Όπως μάλιστα είχε δηλώσει ο τότε επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, Πάνος Καρβούνης, δύο χρόνια αργότερα, η Κομισιόν εκείνες τις μέρες επεξεργαζόταν σενάρια εξόδου της Ελλάδας από τη ζώνη του Ευρώ αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Το μήνυμα που είχα εκείνες τις μέρες ήταν κατηγορηματικό, είχε αποδέκτες αυτούς που αποφασίζουν, την κυβέρνηση δηλαδή. Το μήνυμα έλεγε ότι θα γίνει διπλή Σύνοδος Κορυφής με στόχο την διπλή έξοδο της Ελλάδας. Και από το ευρώ και από την ΕΕ, διότι δε μπορεί να φύγεις από το ευρώ αν δε φύγεις από την ΕΕ, όπως μου έλεγαν» είχε αναφέρει τότε ο κ. Καρβούνης.
Η ιστορική στήλη του Βήματος στο inbox σου
Γίνε μέλος του καθημερινού newsletter που αποκαλύπτει όσα συμβαίνουν στο πολιτικό παρασκήνιο και απόκτησε πρόσβαση σε αποκλειστικό περιεχόμενο. ΕΓΓΡΑΦΗ
Οι δημόσιες τοποθετήσεις και η πιθανή έξοδος από την ΕΕ
Πράγματι, η ανακοίνωση της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος φαίνεται πως σόκαρε του Ευρωπαίους ηγέτες. Τις πρώτες μέρες μάλιστα που ακολούθησαν αυτήν την αναπάντεχη επιλογή, οι επικεφαλής της ευρωπαϊκής πολιτικής εμφανιζόντουσαν τόσο μουδιασμένοι όσο και ξεκάθαροι σχετικά με το τι θα σήμαινε η επικράτηση του «όχι» στο δημοψήφισμα.
«Το «όχι» στο δημοψήφισμα θα σήμαινε πως η Ελλάδα λέει «όχι» στην Ευρώπη» είχε πει σε συνέντευξη τύπου ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, στόχος της οποίας, όπως είχε δηλώσει, ήταν «η ενημέρωση του ελληνικού λαού».
Στο ίδιο μήκος κύματος είχε τοποθετηθεί και ο τότε πρόεδρος της γαλλικής δημοκρατίας, Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος είχε δηλώσει ότι το δημοψήφισμα στην Ελλάδα θα είναι «για την παραμονή στο ευρώ». «Είναι μία απόφαση που θα πάρει ο κυρίαρχος ελληνικός λαός, να παραμείνει στην Ευρωζώνη ή να αναλάβει το ρίσκο της εξόδου» είχε τονίσει χαρακτηριστικά.
Την ίδια ώρα, η τότε πανίσχυρη καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, προσπαθούσε να φανεί πιο διαλλακτική, λέγοντας ότι «αυτές οι μέρες είναι ταραγμένες και πράγματι διακυβεύονται πολλά. Το μέλλον της Ευρώπης όμως δεν διακυβεύεται» και πως «θα πρέπει να αναμείνουμε την ετυμηγορία του ελληνικού λαού πριν προχωρήσουμε σε ένα νέο δημοσιονομικό πρόγραμμα».
Από την άλλη πλευρά, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, είχε χρησιμοποιήσει πολύ πιο αιχμηρά λόγια για την τότε ελληνική κυβέρνηση, την οποία προειδοποίησε ότι καταστρέφει «την αξιοπιστία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος».
«Οι επιλογές της ελληνικής κυβέρνησης είναι παράλογες. Η Αθήνα πρέπει να πει με σαφήνεια τι θέλει. Με αποφάσεις όπως αυτή του δημοψηφίσματος θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί λύση στα προβλήματα της χώρας» είχε προσθέσει, μεταξύ άλλων.
Η αλλαγή στάσης των ευρωπαίων ηγετών
Όσο όμως οι μέρες περνούσαν και η ημερομηνία διεξαγωγής του δημοψηφίσματος, η οποία ήταν η 5η Ιούλιου του 2015 πλησίαζε, τόσο οι ευρωπαίοι ηγέτες εμφανιζόντουσαν πιο διαλλακτικοί στις τοποθετήσεις τους.
Σχετικά με αυτήν τη στροφή έχουν γραφτεί πολλά, όπως ότι επελέγη για να μην εξαγριώσει μια μερίδα του ελληνικού λαού, η οποία έβλεπε ως εκβιαστική την τοποθέτηση «όχι στη συμφωνία σημαίνει όχι στην ΕΕ» αλλά και ότι πιθανώς να υπήρχαν στοιχεία για την περίφημη «κωλοτούμπα» που εκτέλεσε στη συνέχεια η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, υπογράφοντας συμφωνία με τους δανειστές παρά την επικράτηση του «όχι» στο δημοψήφισμα.
Όπως και να έχει, οι ευρωπαίοι ηγέτες προσπάθησαν να ρίξουν τους τόνους, την ώρα που στην Ελλάδα τα πνεύματα «έβραζαν» με συγκεντρώσεις υποστηρικτών και των δύο πλευρών του δημοψηφίσματος.
«Είτε οι Έλληνες ψηφίσουν “ναι” είτε “όχι”, θα συνεχίσω να λέω ότι η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει στην ζώνη του ευρώ», είχε δηλώσει τη μέρα πριν το δημοψήφισμα ο Φρανσουά Ολάντ, λίγες μέρες μόνο μετά την περί του αντιθέτου τοποθέτησή του.
Ο τότε πρωθυπουργός της Ισπανίας, Μαριάνο Ραχόι, είχε εκφράσει επίσης την ελπίδα ότι η Ελλάδα θα παραμείνει μέλος της ευρωζώνης ανεξαρτήτως αποτελέσματος, δηλώνοντας ταυτόχρονα πεπεισμένος πως το μέλλον στη ζώνη του ευρώ «δεν θα είναι εύκολο».
«Δεν θα εγκαταλείψουμε τους ανθρώπους στην Ελλάδα»
«Οι Ευρωπαίοι δεν θα εγκαταλείψουν τους Έλληνες, έστω κι αν το σημερινό δημοψήφισμα καταλήξει σε ένα «όχι», και θα μπορούσαν να χορηγήσουν γρήγορα στην Αθήνα έκτακτες πιστώσεις» είχε δηλώσει ανήμερα του δημοψηφίσματος ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς.
«Δεν θα εγκαταλείψουμε τους ανθρώπους στην Ελλάδα» όποια κι αν είναι η έκβαση της σημερινής ψηφοφορίας» είχε επίσης διαβεβαιώσει ο Σουλτς.
Πέραν όμως της πολιτικής ηγεσίας και οι τεχνοκράτες, όπως το τότε μέλος της ΕΚΤ, Μπενουά Κερέ, είχαν αρχίσει να δίνουν και άλλες επιλογές: «Υπάρχουν εργαλεία για την παροχή βοήθειας στην Ελλάδα. Στις τρέχουσες συνθήκες μεγάλης αβεβαιότητας στην Ευρώπη και τον κόσμο, η ΕΚΤ έχει υπάρξει σαφής ότι, αν χρειασθεί θα κάνουμε περισσότερα. Θα βρούμε τα απαραίτητα εργαλεία» είχε δηλώσει ο κ. Κερέ.
Η επόμενη μέρα του δημοψηφίσματος
Όλα αυτά βέβαια μικρή σημασία είχαν εν τέλει, καθώς από την επόμενη μέρα κιόλας του δημοψηφίσματος η αποπομπή του τότε υπουργού Οικονομικών, Γιάννη Βαρουφάκη, έδωσε το στίγμα για τη μεταστροφή της κυβέρνησης Τσίπρα. Πράγματι, λίγες μέρες μετά, η περίφημα «κωλοτούμπα» Τσίπρα ολοκληρώθηκε, με την επίτευξη συμφωνίας με τους δανειστές, στις 13 Ιουλίου, ενώ στις 14 Αυγούστου η συμφωνία επικυρώθηκε και από τη Βουλή των Ελλήνων.
Μετά και από αυτήν την εξέλιξη, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, στο σύνολό τους, εμφανίστηκαν πλέον ανακουφισμένοι, καθώς το σήριαλ που κράτησε περίπου έξι μήνες, από τον σχηματισμό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, τον Ιανουάριο του 2015 και έπειτα είχε πλέον λάβει τέλος.
Περισσότερα από το αφιέρωμα του ΒΗΜΑΤΟΣ «Δημοψήφισμα, 10 χρόνια μετά»
Το χρονικό του δημοψηφίσματος του 2015: Τα γεγονότα που έμειναν στην ιστορία
Γιατί πήγα στη συγκέντρωση του «Ναι»
Πηγή: To Vima
